ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ πήγα το 2002…Επισκέφθηκα το Τόκιο, την Οζάκα και το Κιότο….Ήθελα πολύ να επισκεφθώ αυτή τη χώρα, επηρεασμένος από το (αυτοβιογραφικό) βιβλίο του ιδρυτή της SONY Άκιο Μορίτα, που με τίτλο «Made in Japan» είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Ροές» το 1984 στην Ελλάδα με ελληνικό υπότιτλο «το ιαπωνικό θαύμα»…
ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ του ο Μορίτα περιγράφει το πώς μια χώρα βγαίνει από τα συντρίμια του πολέμου και καταφέρνει να γίνει παγκόσμια οικονομική δύναμη, στηριζόμενη στο όραμα για μια καλύτερη ζωή, στην πειθαρχημένη υπηρέτηση του οράματος, στη δημιουργική έμπνευση, στην καινοτομία και στην αφοσίωση στον στόχο…
ΕΙΧΕ συνεισφέρει στην περιέργειά μου για το πώς σκέφτονται και λειτουργούν οι Ιάπωνες, η συζήτηση μ’ ένα φίλο πανεπιστημιακό που δίδασκε ως επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Τόκιο: «η εργασιακή τους ηθική», μου έλεγε, «είναι απίστευτη…Καμιά σχέση με τη δική μας…Δεν είναι ψέμα αυτό που έλεγε ο δημοσιογράφος Γιάννης Μαρίνος, ότι διαδηλώνουν όχι με απεργίες, αλλά φορώντας στραβά το καπελάκι τους εις ένδειξη διαμαρτυρίας»…
ΤΕΛΙΚΑ, όπως συμβαίνει σε κάθε ταξίδι ολίγων ημερών, όλα αυτά δεν είχα την ευκαιρία να τα διαπιστώσω…Εντυπωσιασμένος ωστόσο, από μια αποστροφή του βιβλίου του Μορίτα που γράφει ότι έβαλε τη γυναίκα του να ιδρύσει μέσα στο εργοστάσιο της SONY γραφείο συνοικεσίων ώστε να παντρεύονται μεταξύ τους οι εργαζόμενοι της εταιρίας, που λόγω της αφοσίωσης τους στη δουλειά δεν είχαν χρόνο για φλέρτ (!!!), αναζήτησα συζητώντας με μια ομάδα ιαπώνων δημοσιογράφων κατά πόσο ολ’ αυτά είναι μύθος και κατά πόσο πραγματικότητα…
ΜΙΑ ΑΠΟ τις απαντήσεις που έλαβα, είναι και η αφορμή που σήμερα, από το πουθενά, θυμήθηκα αυτό το ταξίδι στην Ιαπωνία. «Ναι», μου είπε, ένας συνάδελφος στο Τόκιο «η εργασιακή μας ηθική διαφέρει απ’ αυτή της Ευρώπης και πιθανότατα, αδυνατεί να την καταλάβει ο Ευρωπαίος»…Και μου εξιστόρησε ότι με το τέλος του ωραρίου στη δουλειά, το πρόβλημα όλων των εργαζομένων είναι ποιος θα σηκωθεί πρώτος από το γραφείο του…«Δηλαδή;» απόρησα…«Κανείς δεν επιθυμεί να είναι αυτός που θα αφήσει το γραφείο του πρώτος!...Είναι σα να στέλνει στους υπόλοιπους το μήνυμα ότι βιάζεται να φύγει από τη δουλειά!» μου απάντησε…Γελούσα και γελούσαν με την αντίδραση μου…Πάνω εκεί, για να με πείσουν περιέγραψαν το φαινόμενο των συχνών αυτοκτονιών συνταξιούχων, οι οποίοι δίνουν τέλος στη ζωή τους μόλις βγαίνουν στη σύνταξη γιατί θεωρούν ότι αδυνατούν πλέον να συνεχίσουν να προσφέρουν με τη δουλειά τους στο κοινωνικό σύνολο!...Αισθάνονται ότι δεν είναι χρήσιμοι πλέον στην κοινωνία!....
ΥΠΟΘΕΤΩ ότι αντιλαμβάνεσθε περισσότερο πλέον τον λόγο για τον οποίο θυμήθηκα εκείνο το ταξίδι μου στην χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου…Για να αντιπαραβάλω τους λόγους που οδήγησαν έναν έλληνα συνταξιούχο στην αυτοκτονία με τους λόγους για τους οποίους κάποιοι συνομήλικοί του αυτοκτονούν στην Ιαπωνία…Προς άρσιν παρεξηγήσεων δεν προτίθεμαι να εκθειάσω το ιαπωνικό μοντέλο…Μ’ αρέσει ο ελληνικός τρόπος ζωής και δεν πιστεύω ότι ο μοναδικός σκοπός της ζωής τού ανθρώπου είναι η δουλειά… Αναφέρθηκα όμως στο παράδειγμα της Ιαπωνίας, που συνιστά μια ακραία ίσως στάση ζωής, για να το αντιπαραβάλω με το ελληνικό παράδειγμα που βρίσκεται στο εντελώς αντίθετο άκρο… Το συμπέρασμα μου είναι ότι αν αντλούσαμε ικανοποίηση και από την προσφορά μας στο κοινωνικό σύνολο δεν θα νοιώθαμε τόση εξάρτηση από το ύψος του μισθού μας… Η ηθική αμοιβή θα λειτουργούσε ως «επίδομα» που προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση από εκείνο του «ζεστάματος της μηχανής» ή της «έγκαιρης προσέλευσης στην εργασία»…
ΒΕΒΑΙΩΣ, για να συμβεί αυτό χρειάζεται να υπάρχει μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα σε όλους τους παράγοντες της δημόσιας ζωής. Χρειάζεται ο πολίτης να νοιώθει ότι οι κόποι του δεν πάνε χαμένοι. Ότι πράγματι δημιουργεί ένα «οικονομικό θαύμα» η δουλειά του. Ότι την υπεραξία της εργασίας του δεν την καρπούται ένας εργοδότης που παριστάνει συνεχώς τον κακομοίρη για να αποφύγει τις αυξήσεις και τις υπερωρίες. Ότι ο πλούτος που παράγει η σκληρή του δουλειά θα του επιστραφεί με καλές υπηρεσίες στην περίθαλψη, την παιδεία, το βιοτικό του επίπεδο…
ΟΤΑΝ συντρέξουν όλα αυτά μαζί, τότε το «ιαπωνικό θαύμα» θα μπορούσε να γίνει και ελληνικό…Αλλά για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειάζεται μια ιστορική συγκυρία: ηγέτες με δυνατά επιχειρήματα προς τη κατεύθυνση της δημιουργίας (και όχι του …αγώνα) και λαός που δεν παραμυθιάζεται από λαϊκιστές και σενάρια συνωμοσίας…
Σε μια πρόχειρη δημοσκόπηση που έκανα μεταξύ των παιδιών της γειτονιάς μου ανακάλυψα –με αρκετή δόση έκπληξης είναι η αλήθεια- ότι το αγαπημένο πολιτικό κόμμα των παιδιών είναι το ΠΑΣΟΚ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ έκπληξή μου μεγάλωσε όταν μου εξήγησαν ότι αυτό το κόμμα τους θυμίζει το αγαπημένο τους παραμύθι «Το Γαλατικό χωριό» με τον ήρωά τους Asterix.
Πήγα στο σπίτι μου αρκετά προβληματισμένος και αφού το σκέφτηκα αρκετά ήρθα στη θέση να καταλάβω τα παιδιά, βρήκα ωστόσο κάποιες διαφορές μεταξύ του παραμυθιού και του πολιτικού κόμματος ΠΑΣΟΚ.
-Ενώ στο παραμύθι οι Γαλάτες πολιορκούνται από τους Ρωμαίους, το ΠΑΣΟΚ πολιορκείται από κάθε λογής σκοτεινά συμφέροντα( Μ.Μ.Ε. Τραπεζίτες, οι δεξιοί και οι αριστεροί κ.λ.π.)τα οποία αντιπαλεύει με δύναμη και πάθος.
-Ενώ στο παραμύθι ο γέροντας Μαθουσαλίξ παντρεύτηκε το τεκνό του χωριού το οποίο τον περίμενε ανήσυχη κάθε μεσημέρι να γυρίσει στο σπίτι χωρίς καμία άλλη βλέψη, στο ΠΑΣΟΚ ο γέροντας ηγέτης παντρεύτηκε ένα τρυφερούδι το οποίο όμως είχε αρχηγικές βλέψεις και ουσιαστικά διοικούσε την χώρα αντ’ αυτού.
-Ενώ στο παραμύθι οι Γαλάτες έχουν σαν ήρωα του χωριού τον Asterix, στο ΠΑΣΟΚ αντί για ήρωα έχουν μία «ιδέα» τον Παπανδρεισμό, μία φιλοσοφία για το πώς θα έπρεπε να κυβερνηθεί ένα κράτος για να γνωρίσει την ευημερία και την προκοπή.
-Ενώ στο παραμύθι υπάρχει ο φάλτσος βάρδος ο Κακοφωνίξ, τον οποίο όλοι προτιμούν για παρέα αρκεί να μην ανοίξει το στόμα του να τραγουδήσει, στο ΠΑΣΟΚ έχουν βάρδο που διαθέτει όμως υπέροχη φωνή (Γ.Νταλάρας).
-Ενώ στο παραμύθι όλοι οι κάτοικοι εξασκούν ένα επάγγελμα (π.χ. Ψαράς, Σιδεράς, Μενιροποιός κ.λ.π.), στο ΠΑΣΟΚ όλα τα στελέχη εξασκούν το μόνο επάγγελμα που γνωρίζουν και είναι το ΠΑΣΟΚ. (Από αυτό βγήκε και η ιστορική ρήση: «Το ΠΑΣΟΚ είναι επάγγελμα»)
-Ενώ στο παραμύθι ο αρχηγός του χωριού και ο χαζός του χωριού είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα, στο ΠΑΣΟΚ είναι ένα και το αυτό.